چه کار کنیم اینسترومنت دندانپزشکی خراب نشود

ابزار و اینسترومنت‌های دندانپزشکی بخش بسیار مهمی از تجهیزات هر مطب یا کلینیک هستند. کیفیت درمان تا حد زیادی به سلامت و کارایی این ابزارها بستگی دارد. در صورت نگهداری نادرست، ابزارهای دندانپزشکی ممکن است دچار زنگ‌زدگی، کندی، خرابی مکانیکی و حتی آلودگی میکروبی شوند. از سوی دیگر، هزینه‌ی تعمیر یا جایگزینی ابزارهای دندانپزشکی بالاست. به همین دلیل، آشنایی با روش‌های صحیح نگهداری و مراقبت از اینسترومنت‌ها اهمیت زیادی دارد. در این مقاله به صورت جامع توضیح می‌دهیم که برای جلوگیری از خراب شدن ابزار دندانپزشکی باید چه اقداماتی انجام داد.

.

هر ابزار دندانپزشکی برای کاربرد خاصی طراحی شده است و در تماس مستقیم با محیط دهان بیماران قرار دارد. این شرایط باعث می‌شود ابزارها در معرض رطوبت، خون، بزاق و مواد شیمیایی قرار بگیرند. اگر پس از هر استفاده به درستی شست‌وشو، ضدعفونی و خشک نشوند، به مرور دچار خوردگی و کاهش عملکرد می‌شوند. نگهداری اصولی باعث افزایش طول عمر ابزار، حفظ دقت و کاهش خطر انتقال عفونت می‌شود. علاوه بر این، رعایت استانداردهای مراقبتی، بهداشت محیط درمان را ارتقا می‌دهد و از هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌کند.

.

اولین و مهم‌ترین گام برای جلوگیری از خرابی ابزار دندانپزشکی، شست‌وشوی دقیق بلافاصله بعد از استفاده است. باقی ماندن خون، بزاق یا ذرات باقیمانده از مواد پرکننده روی ابزار، باعث خوردگی سطح فلز و زنگ‌زدگی می‌شود.

برای شست‌وشوی اصولی باید نکات زیر رعایت شود:

ابزارها بلافاصله پس از پایان درمان شسته شوند تا آلودگی‌ها روی سطح خشک نشوند.

از آب مقطر یا آب بدون املاح برای شست‌وشو استفاده شود تا رسوبات آب باعث لک و زنگ‌زدگی نشود.

از برس‌های نرم مخصوص برای تمیز کردن ابزار استفاده شود تا سطح فلز خراش نبیند.

مواد شوینده باید غیرخورنده و مخصوص ابزار دندانپزشکی باشند.

پس از شست‌وشو، ابزارها به طور کامل خشک شوند، زیرا باقی ماندن رطوبت حتی به میزان کم می‌تواند منجر به خوردگی شود.

.

ضدعفونی کردن ابزار دندانپزشکی مرحله‌ای ضروری برای جلوگیری از انتقال آلودگی است، اما اگر از محلول‌های نامناسب استفاده شود، ممکن است به ساختار ابزار آسیب برسد.

برای انتخاب محلول ضدعفونی مناسب باید به موارد زیر توجه کرد:

محلول باید دارای تاییدیه وزارت بهداشت باشد و مخصوص ابزار استیل یا تیتانیومی باشد.

استفاده از مواد شیمیایی قوی مانند وایتکس یا الکل صنعتی باعث آسیب به سطح فلز می‌شود.

زمان تماس ابزار با محلول باید مطابق دستورالعمل شرکت سازنده باشد.

بعد از ضدعفونی، ابزارها باید با آب مقطر شسته و کاملاً خشک شوند.

.

هندپیس و توربین از حساس‌ترین و گران‌قیمت‌ترین ابزارهای دندانپزشکی هستند و در اثر کار مداوم ممکن است دچار گیر یا خرابی شوند. برای حفظ عملکرد و افزایش طول عمر آن‌ها، روغن‌کاری منظم ضروری است.

روش صحیح روغن‌کاری به این صورت است:

از اسپری روغن مخصوص هندپیس با نازل استاندارد استفاده شود.

روغن باید قبل از استریل‌سازی و در فواصل منظم (روزانه یا بعد از هر چند بیمار) انجام شود.

پس از روغن‌کاری، هندپیس باید چند ثانیه در حالت خشک روشن شود تا روغن اضافی خارج شود.

استفاده از روغن‌های صنعتی یا عمومی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، زیرا باعث تخریب بلبرینگ‌ها و نشت روغن به داخل می‌شود.

.

اتوکلاو برای استریل‌سازی ابزارها مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما اگر به درستی تنظیم نشود می‌تواند باعث خرابی ابزار شود. دما و فشار بالای غیر استاندارد، به‌ویژه برای ابزارهایی با فیبر نوری یا اجزای پلاستیکی، بسیار مضر است.

برای جلوگیری از آسیب باید موارد زیر رعایت شود:

از برنامه مخصوص ابزارهای ظریف استفاده شود.

سبدهای اتوکلاو بیش از حد پر نشوند تا بخار به‌طور یکنواخت پخش شود.

ابزارها قبل از ورود به اتوکلاو خشک باشند.

دفترچه راهنمای دستگاه به‌صورت دقیق مطالعه و تنظیمات بر اساس نوع ابزار انجام شود.

.

پس از پایان فرآیند استریل، ابزارها باید در محیط خشک، تمیز و بدون رطوبت نگهداری شوند. اگر ابزار در شرایط نامناسب قرار گیرد، حتی پس از استریل هم ممکن است آلوده یا خراب شود.

نکات نگهداری صحیح:

استفاده از کیسه‌های استریل مقاوم و بدون پارگی الزامی است.

ابزارها در کشوهای استیل یا کابینت مخصوص نگهداری شوند.

تماس مستقیم ابزار با یکدیگر باعث لب‌پر شدن یا خم شدن نوک ابزار می‌شود، بنابراین باید با جداکننده نگهداری شوند.

از قرار دادن ابزار در محیط‌های مرطوب مانند کنار سینک خودداری شود.

.

بسیاری از خرابی‌های ابزار دندانپزشکی به دلیل خطاهای رایج در فرآیند نگهداری و شست‌وشو اتفاق می‌افتد. برخی از این اشتباهات عبارت‌اند از:

استفاده از شوینده‌های خانگی مانند وایتکس و جوهر نمک

خشک نکردن ابزار بعد از شست‌وشو

باز نکردن مفصل ابزار قبل از ضدعفونی

پر کردن بیش از حد دستگاه اتوکلاو

نگهداری ابزار در محیط مرطوب یا بسته‌بندی نامناسب

هر یک از موارد فوق می‌تواند به تنهایی موجب کاهش عمر ابزار تا ۵۰ درصد شود.

.

1. انجام سرویس دوره‌ای ابزار و دستگاه‌های استریل هر شش ماه یک‌بار

2. آموزش کامل دستیاران دندانپزشک درباره روش صحیح شست‌وشو، ضدعفونی و استریل‌سازی

3. استفاده از ابزار محافظ هنگام حمل ابزار بین اتاق‌ها یا واحدها

4. بررسی عملکرد اتوکلاو و تغییر فیلترها در فواصل زمانی منظم

5. ثبت سوابق شست‌وشو و استریل‌سازی برای کنترل بهتر فرآیند نگهداری

.

نگهداری صحیح از ابزار دندانپزشکی نه‌تنها به افزایش عمر تجهیزات کمک می‌کند بلکه ایمنی بیماران و تیم درمان را نیز تضمین می‌نماید. با رعایت چند اصل ساده مانند شست‌وشوی فوری، خشک کردن کامل، ضدعفونی با محلول‌های مناسب و روغن‌کاری منظم می‌توان از بسیاری از خرابی‌ها جلوگیری کرد.

در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که ابزار دندانپزشکی مانند هر وسیله‌ی دقیق دیگری نیاز به مراقبت روزانه دارد. مراقبت صحیح برابر است با افزایش دوام، کاهش هزینه‌های تعمیر و حفظ کیفیت درمان‌های دندانپزشکی.