مضرات اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی | آنچه باید بدانید قبل از عکس‌برداری دندان
رادیوگرافی دندانپزشکی یکی از ابزارهای ضروری در تشخیص دقیق مشکلات دهان و دندان است. با این حال، قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس، حتی در دوزهای پایین، ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد. در این مقاله به بررسی مضرات اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی، خطرات احتمالی، راهکارهای کاهش آسیب و نکات مهم برای بیماران می‌پردازیم.
—
رادیوگرافی دندانپزشکی چیست؟
رادیوگرافی دندانپزشکی یا عکس‌برداری با اشعه ایکس، فرآیندی است که در آن از امواج الکترومغناطیسی برای ثبت تصاویر داخلی دندان‌ها، استخوان فک و بافت‌های اطراف استفاده می‌شود. این روش به دندانپزشک اجازه می‌دهد تا پوسیدگی‌ها، عفونت‌ها، وضعیت ریشه‌ها و سایر ناهنجاری‌های پنهان را تشخیص دهد.
—
اشعه رادیوگرافی چگونه عمل می‌کند؟
اشعه ایکس با نفوذ به بافت‌های نرم و متراکم، تصویری از ساختار داخلی دهان تولید می‌کند. اگرچه دوز اشعه مورد استفاده در دندانپزشکی بسیار پایین است، اما قرارگیری مکرر یا بی‌ملاحظه در معرض آن می‌تواند پیامدهای منفی به دنبال داشته باشد.
مضرات اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی
1. افزایش خطر سرطان در مواجهه طولانی‌مدت
یکی از نگرانی‌های اصلی در مورد اشعه ایکس، احتمال افزایش خطر ابتلا به سرطان به‌ویژه سرطان تیروئید و مغز است. هرچند این خطر در مواجهه‌های محدود بسیار کم است، اما تکرار زیاد رادیوگرافی‌ها، به‌ویژه در کودکان، ممکن است اثرات تجمعی ایجاد کند.
2. آسیب به سلول‌های زنده و DNA
اشعه ایکس توانایی تخریب ساختار DNA و آسیب به سلول‌های بدن را دارد. اگرچه بدن می‌تواند برخی از این آسیب‌ها را ترمیم کند، ولی در برخی موارد، ترمیم ناقص باعث جهش سلولی می‌شود.
3. خطرات ویژه برای زنان باردار
رادیوگرافی در دوران بارداری، به‌ویژه در سه ماهه اول، می‌تواند برای جنین مضر باشد. به همین دلیل، اغلب توصیه می‌شود که در دوران بارداری از انجام رادیوگرافی خودداری شود، مگر در شرایط اضطراری و با محافظت کامل.
4. تأثیر بر تیروئید و مغز
تیروئید یکی از اعضایی است که حساسیت زیادی نسبت به اشعه دارد. اگر بیمار محافظ تیروئید (یقه سربی) نداشته باشد، اشعه ممکن است به این غده حیاتی آسیب وارد کند. همچنین برخی مطالعات احتمال ارتباط بین رادیوگرافی دندان و تومورهای مغزی را بررسی کرده‌اند.
—
آیا مضرات رادیوگرافی دندانپزشکی قابل پیشگیری است؟
بله، خوشبختانه با رعایت نکات زیر می‌توان خطرات را به حداقل رساند:
استفاده از سرب‌پوش و محافظ تیروئید
محدود کردن تعداد دفعات رادیوگرافی در سال
استفاده از تکنولوژی دیجیتال به جای روش‌های سنتی (که دوز اشعه بسیار کمتری دارد)
حفظ سوابق رادیوگرافی برای جلوگیری از تکرار بی‌مورد
اطلاع‌رسانی به دندانپزشک در مورد بارداری یا سابقه حساسیت به اشعه
—
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
کودکان: به دلیل رشد سریع سلول‌ها و حساسیت بیشتر بدن
زنان باردار
افراد با سابقه بیماری‌های تیروئیدی یا سرطانی
کسانی که به صورت مرتب در معرض اشعه هستند (مثلاً کارکنان رادیولوژی)
—
آیا باید از رادیوگرافی دندان ترسید؟
نه، در واقع مزایای رادیوگرافی دندان در بسیاری موارد بیشتر از مضرات آن است، به شرط آنکه استفاده از آن منطقی، هدفمند و همراه با تجهیزات محافظتی باشد. تشخیص زودهنگام مشکلات دهان و دندان می‌تواند از درمان‌های پرهزینه و تهاجمی جلوگیری کند.
—
جمع‌بندی: رادیوگرافی دندان، مفید اما با احتیاط
در نهایت، رادیوگرافی دندانپزشکی یک ابزار ارزشمند تشخیصی است که باید با رعایت اصول ایمنی انجام شود. مضرات آن در استفاده غیرضروری یا مکرر ممکن است نگران‌کننده باشد، اما با استفاده از تجهیزات مناسب و رعایت اصول علمی، این خطرات به حداقل می‌رسند.